Terug naar de oorsprong van Brinkheurne

Terug naar de oorsprong van Brinkheurne

Onlangs vroeg iemand aan mij wat de naam Brinkheurne nou eigenlijk betekent. Waar komt die naam vandaan? En hoe lang bestaat Brinkheurne al?

Om maar met dat laatste te beginnen. Buurtschappen zijn al ontstaan bij de vroegste ontginningen, dus in de vroege middeleeuwen. Mensen in spaarzaam bewoonde gebieden organiseerden zich in zogenaamde ‘bourschappen’. Hier leefde men samen volgens naoberschapsverplichtingen. Die hadden betrekking op zaken als huwelijk, geboorte of hulp bij ziekte, oogstwerkzaamheden, begrafenissen en verhuizingen.

Brinkheurne is een samengestelde naam. Volgens Winterswijk-historicus Willem Peletier is ‘Brink’ in dit kader te omschrijven als ‘grasland of heuvel in drassig gebied’. ‘Heurne’ laat zich het best vertalen als ‘een hoek hoger gelegen land dat er in moerassig gebied uitspringt’.

Boerderijplaatsen

Wellicht, bedacht ik mezelf, is de naam Brinkheurne óók nog te herleiden naar twee eeuwenoude, naast elkaar liggende boerderijplaatsen in het centrum van onze buurtschap, namelijk ’t Brinke (Brinkman) en Heurnink (nu de Könning). 

Het is volgens mijn schrandere hulpje ChatGTP zeer aannemelijk dat de naam Brinkheurne is afgeleid van de boerderijen Heurnink en ’t Brinke, die naast elkaar liggen in onze buurtschap. Dit past perfect binnen het patroon van hoe veel buurtschaps- en veldnamen in de Achterhoek zijn ontstaan: via samenstellingen van namen van markante erven (boerderijen) en landschapskenmerken.

Nu we weten dat er daadwerkelijk boerderijen waren met de namen Heurnink en ’t Brinke, kunnen we de naam Brinkheurne als volgt duiden:

– ’t Brinke verwijst naar een erf of perceel bij de brink; een gemeenschappelijk dorpsplein of open plek bij boerderijen.

– Heurnink is een typische erf- of familienaam, afgeleid van Heurne (uithoek, hoek van het veld). De uitgang -ink is een patroniem of plaatsaanduiding in Twents en Achterhoeks: “de mensen van het erf Heurne”.

– Samen: Brink + Heurne(n) → Brinkheurne. Oftewel: “de brink bij Heurne” of “de plek rond ’t Brinke en Heurnink”

Waarom deze verklaring overtuigt

– Beide boerderijen zijn oud. Erven als Heurnink en ’t Brinke bestaan al eeuwen. Hun namen zijn dus goed kandidaat geweest voor gebruik bij het benoemen van de bredere omgeving.

– Het feit dat deze boerderijen bij elkaar lagen versterkt het idee dat het gebied daartussen of daaromheen als Brinkheurne werd aangeduid.

In de Achterhoek is het heel gebruikelijk dat buurtschapsnamen ontstaan uit combinaties van boerderijnamen. Er zijn meerdere historische voorbeelden van buurtschappen die zijn vernoemd naar twee naast elkaar gelegen boerderijen of erven. De combinatie van een centrale functie (zoals een brink of kerkplaats) en een randgebied of familie-erf (zoals Heurne → Heurnink) vormt een logische samenstelling.

Conclusie

Ja, het is historisch en taalkundig zeer aannemelijk dat de buurtschap Brinkheurne haar naam te danken heeft aan de combinatie van de boerderijen ’t Brinke en Heurnink. Ze lagen naast elkaar, hun namen dragen de elementen van de uiteindelijke samenstelling, en dit sluit perfect aan bij hoe andere buurtschapsnamen in de regio zijn ontstaan.

Als rechtgeaarde Brinkheurnaar toch leuk om te weten!

(Jan Heijnen)